Το μέλλον των βιβλιοθηκών μας. Ο Mario Coffa παίρνει συνέντευξη από τον Ιωάννη Τροχόπουλος

Intervista in Italiano

Ο Ιωάννης Τροχόπουλος γεννήθηκε στη Βέροια της Βόρειας Ελλάδας. Εργάστηκε ως Διευθυντής της Κεντρικής Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Βέροιας από το 1988 έως τον Μάιο του 2012. Τον Αύγουστο του 2010 κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της IFLA στο Γκέτεμποργκ, η Σουηδία έλαβε εκ μέρους της Βιβλιοθήκης της Βέροιας το ετήσιο βραβείο «Πρόσβαση στη Μάθηση» ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων που υποδείχθηκε από το Ίδρυμα Bill and Melinda Gates. Από τον Ιούνιο του 2010 έως τον Απρίλιο του 2016 διετέλεσε Διευθύνων Σύμβουλος στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Είναι ιδρυτικό μέλος και διευθυντής της Future library, μιας ΜΚΟ που υποστηρίζει την ανάπτυξη δημόσιων βιβλιοθηκών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ήταν (Μάρτιος 2017 – Απρίλιος 2019) Επικεφαλής της «Αθήνα 2018-Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου», μια σημαντική διάκριση που έλαβε η πόλη της Αθήνας από την UNESCO. Από τον Ιούνιο του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2021 ήταν διευθυντής του Ελληνικού Οργανισμού Επιχειρήσεων Διαχείρισης Κληρονομιάς. Σήμερα εργάζεται ως σύμβουλος βιβλιοθήκης.

Αγαπητέ Ιωάννη, πες μας με τι ασχολείσαι σήμερα?

Έχω εργασθεί σε Βιβλιοθήκες από διάφορες θέσεις τα τελευταία τριάντα χρόνια. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα είχα την τιμή και τη χαρά να παραλάβω εκ μέρους της Βιβλιοθήκης της Βέροιας το βραβείο «πρόσβαση στη Μάθηση» του ιδρύματος Bill and Melinda Gates. Μεγάλες στιγμές για όλες τις μικρές βιβλιοθήκες του κόσμου αυτή η βράβευση. Συμμετείχα, επίσης, στο σχεδιασμό των χώρων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος με την ομάδα του διάσημου αρχιτέκτονα Renzo Piano, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Σήμερα, από τη μία πλευρά στηρίζω τις Λαϊκές Βιβλιοθήκες μέσω της Future Library και από την άλλη, επαγγελματικά, συνεργάζομαι με άλλους εμπειρογνώμονες για να βρίσκω ιδιωτικούς πόρους για να αναπτύξουν νέες υπηρεσίες οι Βιβλιοθήκες και να οργανωθούν δίκτυα που θα ενώσουν τους πιο δραστήριους οργανισμούς πολιτισμού και εκπαίδευσης, σε τοπικό επίπεδο.

Τι σημαίνει να δουλεύεις ως βιβλιοθηκονόμος στην Ελλάδα του σήμερα; Ποια εκπαίδευση πρέπει να λάβει κανείς για να δουλέψει σε μία βιβλιοθήκη?

Οι Λαϊκές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα βρίσκονται σε μία δυναμική ανάπτυξης χωρίς να έχουν, οι περισσότερες, προς το παρόν, καταφέρει να αποτελούν συστατικό στοιχείο του κοινωνικού ιστού της κοινότητας που εξυπηρετούν. Χρειάζεται, λοιπόν, να έχει κανείς κουράγιο, επιμονή και ενθουσιασμό για να υπηρετήσει την κοινότητα μέσα από τις υπηρεσίες που προσφέρει η Βιβλιοθήκη. Στην Ελλάδα υπάρχουν τρείς ανώτατες σχολές που εκπαιδεύουν νέους στην Επιστήμη των Βιβλιοθηκών και των Αρχείων. Στη σημερινή εποχή, το πτυχίο της σχολής αποτελεί μόνο ένα βασικό εφόδιο για μία επιτυχημένη καριέρα. Επιπλέον, απαιτείται να υπάρχει συνεχής επιμόρφωση σε δεξιότητες που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, την προσέλκυση πόρων, τεχνικές δεξιότητες και δεξιότητες προσέλκυσης κοινού. Χρειάζεται όμως να είμαστε πιο δημιουργικοί από ποτέ, έτοιμοι να πάρουμε ρίσκο και να συνεργαστούμε με τις πιο δραστήριες ομάδες της κοινότητας που εξυπηρετούμε

Η πανδημία μας επηρέασε όλους και φυσικά τις Βιβλιοθήκες. Πως αντιδράσανε οι Ελληνικές βιβλιοθήκες σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες?

Περισσότερες Βιβλιοθήκες από όσες περίμενα, ειλικρινά, ανταποκρίθηκαν με επιτυχία στην κρίση της πανδημίας. Κάποιες, όπως η Βιβλιοθήκη της Βέροιας οργάνωσαν διανομή βιβλίων στο σπίτι με την υποστήριξη τοπικών επιχειρήσεων και δώσαν τη δυνατότητα στα μέλη τους να συνεχίζονται να δανείζονται βιβλία. ‘Άλλες, αρκετές, διοργάνωσαν σεμινάρια και διαλέξεις μέσω διαδικτύου και προσέφεραν χρήσιμες υπηρεσίες σε κοινό που ξεπερνούσε τα όρια της περιοχής που εξυπηρετούν. Είναι βέβαιο ότι η νέα εποχή απαιτεί μεγαλύτερες συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο και ανάπτυξη περισσότερων ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Έμφαση επίσης πρέπει να δοθεί στην εκμετάλλευση υπαίθριων χώρων για δημιουργία ανοικτών αναγνωστηρίων.

Είσαι ο διευθυντής και συνιδρυτής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «Future Library». Ποιος είναι ο στόχος σας και ποιο νομίζεις ότι θα είναι το μέλλον των Βιβλιοθηκών ειδικά μετά την εποχή της πανδημίας?

Future Library είναι ένα μη κερδοσκοπικός οργανισμός που στοχεύει στην ενίσχυση του ρόλου και της αξίας των Λαϊκών Βιβλιοθηκών ως ιδρυμάτων γνώσης, δημιουργικότητας και προώθησης της καινοτομίας και της δικτύωσης. Στεγάζεται μέσα στο κτίριο της Βιβλιοθήκης της Βέροιας και τα τελευταία δέκα χρόνια μέσω ιδιωτικών χορηγιών εμπλουτίζει με νέες εκδόσεις τις Βιβλιοθήκες. Πιστεύω ότι οι Βιβλιοθήκες θα βγουν πιο δυνατές από αυτή την κρίση. Θα είναι σημαντικό να μπορέσουν να συνεισφέρουν περισσότερο στην ενδυνάμωση της τοπικής ταυτότητας κάθε περιοχής στην εμπέδωση των δημοκρατικών αξιών και στην εξάλειψη των κοινωνικών ανισοτήτων.

Το πρόγραμμα “the Library world tour”, περιλαμβάνει μεταξύ των στόχων του, την ανταλλαγή εμπειριών και τη δικτύωση μεταξύ βιβλιοθηκών και βιβλιοθηκονόμων σε

όλο τον κόσμο. Πως βλέπεις αυτή τη φιλόδοξη δράση?

Έχω αφιερώσει όλη σχεδόν την καριέρα μου στην ανάπτυξη συνεργασιών και δικτύων. Από το 1988 που ανέλαβα τη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης της Βέροιας μέχρι και το 2012 που αποχώρησα συμμετείχαμε σε 16 προγράμματα με Βιβλιοθήκες από το εξωτερικό. Η επιτυχημένη πορεία της Βέροιας αλλά και των περισσότερων Βιβλιοθηκών οφείλεται στις ευρύτερες συνεργασίες που αναπτύσσουν μεταξύ τους και στην ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πόση μεγάλη χαρά ένοιωσα διαβάζοντας για τη δική σας πρωτοβουλία. Διέτρεξα με προσοχή τις περισσότερες συνεντεύξεις των ανθρώπων από τις διάφορες χώρες και είναι πραγματικό μοναδικό στοιχείο η δυνατότητα που έχει ο επισκέπτης μέσα από αυτή τη δράση να διαβάσει για θέματα αιχμής που αφορούν το ρόλο και την αξία της Βιβλιοθήκης στη σημερινή εποχή. Επιμένω στον πλούτο και τη δυναμική που έχει η Ενωμένη Ευρώπη με τις διαφορετικές της γλώσσες και τα έθνη της. Χαίρομαι λοιπόν για το γεγονός ότι μέσα σε αυτή τη δράση σας μπορεί κανείς να έχει τη δυνατότητα να διαβάσει μία συνέντευξη σε τρείς διαφορετικές γλώσσες. Επιμένω όπως καταλαβαίνεται και από προηγούμενές μου απαντήσεις στη σημασία της ενδυνάμωσης της τοπικής παράδοσης και ιδιαιτερότητας και θεωρώ ότι η δράση συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση.

Τέλος, τι θα συμβούλευες ένα νέο μαθητή που θα ήθελε μία ημέρα να δουλέψει σε βιβλιοθήκη?

Μην αλλάξετε γνώμη! Οι βιβλιοθήκες είναι στο κέντρο της «Κοινωνίας των Πολιτών» κάθε τόπου μικρού η μεγάλου, δεν έχει σημασία. Οπλίσου με δύναμη, ενθουσιασμό, επιμονή, υπομονή. Nα έχεις πνεύμα συνεργασίας. Ναι, μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο και τη ζωή σου δουλεύοντας σε μία Βιβλιοθήκη.